Cynlluniwr Rhaglen

Cerdded Llwybr Arfordir Cymru yn Sir Conwy

Cymru yw’r wlad gyntaf yn y byd i fod â llwybr troed sy’n dilyn ei harfordir cyfan. Mae’r llwybr yn rhedeg am 870 o filltiroedd ar hyd yr arfordir ac mae darn hyfryd i’w fwynhau yn sir Conwy. Mae llawer o’r llwybr yn ein sir ni’n wastad a darnau hir wedi’u hwynebu â tharmac, sy’n ei wneud yn addas ar gyfer pobl o bob gallu.

Diwrnod 1: Abergele - Bae Colwyn 

Tref farchnad fach ger arfordir y sir yw Abergele. Mae’r dref wedi’i hamgylchynu â llethrau coediog ac yn gyfoeth o hanes sy’n dyddio’n ôl i Oes yr Haearn.

Enw un o’r bryngaerau Oes yr Haearn y tu ôl i’r dref yn Nhan y Copa yw Castell Cawr. Mae hon yn daith fendigedig ar hyd ymyl bryn coediog gyda golygfeydd dros y dref, y wlad a'r môr.

Cyfarwyddiadau

1. Os ydych yn dod ar y trên byddwch yn cychwyn eich taith ym Mhensarn.  O’r orsaf drenau mae’r daith yn un gron o tua 5 milltir. Mae bysys hefyd yn stopio ar Stryd y Farchnad yn agos at y traeth.
2. O’r orsaf drenau dilynwch y llwybr sy’n mynd oddi wrth y traeth. Byddwch yn dod at gylchfan.
3. Croeswch y ffordd at y goleuadau traffig ar y chwith. 
4. Yna dilynwch y ffordd ar y dde.
5. Ar ôl mynd o dan y bont, croeswch y ffordd a byddwch yn gweld mynedfa drwy’r waliau i Barc Pentre Mawr.
6. Dilynwch y llwybr i’r chwith drwy’r ardal goediog.
7. Pan fyddwch wedi cyrraedd pen pella'r parc byddwch yn dod allan ar Dundonald Avenue.
8. Trowch i’r dde a dilynwch y ffordd i’r dref.
9. Pan fyddwch wedi cyrraedd y goleuadau traffig ar y groesffordd trowch i’r dde.
10. Ewch ar hyd Stryd y Farchnad heibio’r siopau a Tesco nes y byddwch yn gweld porthdy a waliau mawr carreg.
11. Pan welwch y porthdy, croeswch drosodd a dilynwch y ffordd o’ch blaen (Ffordd Tan y Gopa). Pan fyddwch yn agosáu at dop Ffordd Tan y Gopa, ewch ymlaen ar hyd y ffordd i'r dde heibio'r clwb golff ac ymlaen i ddechrau'r daith gerdded.

Mae’r porthdy’n perthyn i hen blasty Gradd 1 Castell Gwrych. Mae'r Castell yn sefyll mewn 250 acer o erddi a thiroedd sy'n edrych dros Fôr Iwerddon. Adeiladwyd y Castell gan Lloyd Hesketh Bamford Hesketh,  etifedd y teulu Lloyd o Wrych, o tua 1810 ymlaen. Bu'r Castell yn nwylo nifer o deuluoedd a pherchnogion tan iddo gael ei adael y wag yn y 1980au.  Dros y blynyddoedd wedyn cafodd y castell ei ysbeilio a’i fandaleiddio a’i adael i fynd yn adfeilion. Ym mis Mehefin 2018 prynwyd Castell Gwrych gan Ymddiriedaeth Cadwraeth Castell Gwrych ac mae rhaglen ddeng mlynedd o waith wedi dechrau i adfer y Castell a’r adeiladau allanol. Yn 2020 cafodd y rhaglen deledu boblogaidd "I’m a Celebrity...Get Me Out of Here” ei ffilmio yma.

Ar ôl i chi fod am dro rownd Tan y Gopa beth am stopio am ginio yn un o gaffis ,

tafarndai a bwytai niferus Abergele cyn mynd yn ôl am lan y môr. Oddi yno, dilynwch lwybr yr arfordir i gyfeiriad Maes Carafanau Castle Cove (7 milltir i Fae Colwyn).

Ychydig y tu hwnt i Abergele saif pentref Llanddulas ar droed bryn calchfaen Tan-yr-Ogof (670 troedfedd). Yn y bryn hwn mae ogofau mawr a chaiff calchfaen ei chwarelu yma. Mae hwn yn galchfaen pur dros ben sy’n ei wneud yn ddelfrydol ar gyfer y diwydiannau cemegol ac i wneud sment.  Caiff y cerrig o'r chwarel eu cludo ar lanfa hir 200m i'w llwytho ar gychod. Efallai y byddwch yn ddigon ffodus i weld hyn un o’r cychod hyn wrth i chi gerdded heibio.

Byddwch yn gwybod eich bod ym Mae Colwyn pan welwch Borth Eirias, adeilad modern, trawiadol ar y promenâd lle mae bwyty a chyfleusterau newid. Os bydd arnoch angen help i drefnu rhywle i aros dros nos mae'r Ganolfan Groeso’n cynnig gwasanaeth bwcio gwely. I gael rhagor o wybodaeth cysylltwch â Chanolfan Groeso Llandudno ar 01492 577577 neu Ganolfan Groeso Conwy ar 01492577566, neu gallwch anfon e-bost at llandudnotic@conwy.gov.uk  or conwytic@conwy.gov.uk

Diwrnod 2: Bae Colwyn - Llandudno

Cyfarwyddiadau

1. Ewch o'ch llety yn ôl at y llwybr arfordirol. Unwaith y byddwch ar y llwybr, ewch ymlaen tua Llandrillo yn Rhos.
2. Ewch ymlaen drwy Landrillo yn Rhos heibio’r clwb golff a thrwy Bae Penrhyn
3. Ar ôl bod drwy Bae Penrhyn byddwch yn mynd i fyny Trwyn y Fuwch.

Mae Llandrillo yn Rhos tua  1.7 milltir o Fae Colwyn ac yn bentref glan môr bach deniadol.  Yn yr ardal hon yr oedd teyrnas hynafol Rhos a sefydlwyd fel is-deyrnas i Deyrnas Gwynedd yn yr oesoedd canol. I gael gwybod mwy am y pentref diddorol hwn beth am ddilyn Llwybr Treftadaeth Llandrillo yn Rhos. Mae’r llwybr yn mynd â chi heibio 25 o safleoedd hanesyddol mewn tua 3 awr, yn cynnwys Capel Sant Trillo, yr eglwys leiaf ym Mhrydain.  Mae allor Capel Sant Trillo wedi’i chodi dros ffynnon naturiol o ddŵr clir a gysegrwyd i Sant Trillo yn gynnar yn y 6ed ganrif OC.  Mae’r llwybr treftadaeth hefyd yn mynd â chi i Fryn Euryn lle saif gweddillion hen blasty canoloesol Llys Euryn.

Bryn o galchfaen yw Bryn Euryn sy’n Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig oherwydd y cymysgedd o laswelltir a choetir sydd yno. Ar Fryn Euryn mae olion bryngaer yn dyddio o'r 6ed ganrif a gweddillion Llys Euryn, plasty'n dyddio o'r 15fed ganrif. Mae nifer o lwybrau y gellir eu dilyn ar y Bryn, yn cynnwys Llwybr y Copa sy'n cysylltu Llys Euryn a'r fryngaer ar y copa. Mae’r llwybr treftadaeth yn dod i ben yn ôl ar yr arfordir ger y clwb golff.

Mae Trwyn y Fuwch yn un o ddau bentir calchfaen ym Mae Llandudno. Mae wedi’i orchuddio â glaswelltir ac mae yma glogwyni naturiol ac o waith dyn sy’n llefydd delfrydol i adar nythu. O Drwyn y Fuwch hefyd ceir golygfeydd godidog o arfordir Gogledd Cymru. Tua 4 milltir yw’r daith o Landrillo yn Rhos i Landudno.

Diwrnod 3: Llandudno, Y Gogarth – Conwy

Tref glan môr Fictoraidd yw Llandudno sy'n gorwedd rhwng dau bentir - Y Gogarth a Thrwyn y Fuwch. Mae promenâd Traeth y Gogledd yn rhedeg am ddwy filltir rhwng Trwyn y Fuwch â’r Gogarth. Adeiladwyd Pier Llandudno sydd ar ben pella’r promenâd yn agos iawn at droed y Gogarth yn 1884 a hwn yw’r Pier hiraf yng Nghymru.

Mae Parc Gwledig y Gogarth yn Ardal Gadwraeth Arbennig, Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig ac yn Arfordir Treftadaeth oherwydd yr amrywiaeth o gynefinoedd sydd yno, yn cynnwys rhostiroedd, clogwyni serth y disgyn i’r môr, glaswelltir calchfaen a choetir sy’n cynnal amrywiaeth fawr o blanhigion a bywyd gwyllt. Credir bod y Gogarth wedi’i ffurfio dros 350 miliwn o flynyddoedd yn ôl. O’r Gogarth ceir golygfeydd ysblennydd dros y môr am Ynys Môn ac Eryri.

Mae nifer o lwybrau y gallwch eu dilyn i grwydro’r Gogarth. Mae’r rhain yn cynnwys llwybrau natur a hanes. Gallwch ddysgu mwy am lwybrau cerdded y Gogarth yma.

Yr enw ar y ffordd o amgylch gwaelod y Gogarth yw Cylchdro'r Gogarth. Mae’r ffordd yn rhedeg am 5 milltir o Draeth y Gogledd i Benmorfa. Gallwch lawrlwytho llwybr sain  sy’n rhoi manylion yr amgylchedd, yr hanes, yr archeoleg a’r atyniadau amrywiol sydd gan y Gogarth i’w cynnig.

Pe bai’n well gennych fynd ar siwrnai fwy hamddenol i gopa'r Gogarth gallwch ddal tram sy’n rhedeg bob 20 munud o Church Walks. Os ydych yn mynd i fyny ar y tram, gallwch ddod i ffwrdd yn yr orsaf hanner ffordd a mynd i weld Mwyngloddiau Copr Oes yr Efydd.  Neu gallech fwynhau reid i gopa Parc Gwledig y Gogarth mewn car cebl sy’n rhan o system ceir cebl hiraf Prydain. Bydd taith 679 o droedfeddi i fyny yn yr awyr o’r Fach i gopa’r Gogarth yn rhoi golygfeydd heb eu hail o Fae Llandudno a Môr Iwerddon.

Wrth ymweld â Llandudno beth am fynd i’r Ganolfan Groeso (yng Nghanolfan Siopa Fictoria) i gael rhagor o wybodaeth am bethau i’w gweld a’u gwneud yn y dref. Gallwch hefyd brynu amrywiaeth o fapiau ac anrhegion yno.

Mae darn nesaf y llwybr yn ymestyn o Benmorfa, Llandudno i Gastell Deganwy. Mae’r llwybr yn rhedeg am tua 2 filltir ac yn edrych dros yr arfordir a Mynydd Conwy.

Cyfarwyddiadau

1. Gan ddechrau ym Mhenmorfa, dilynwch y llwybr tan i chi gyrraedd Marine Crescent.
2. Ar Marine Crescent trowch i’r chwith i Sefton Terrace  ac yna i’r chwith eto dros y bont i Station Road.
3. Yn Station Road, trowch i’r chwith ac yna cymerwch y troad nesaf i’r dde i York Road.
4. Mae York Road yn arwain ymlaen i Gannock Park.
5. Yn bellach i fyny Gannock Parc ar y chwith fe welwch lwybr sy’n arwain at Gastell Deganwy.
6. Mae’r llwybr yn arwain at rif 5 ar y map sy’n dangos y llwybrau o amgylch y castell.
7. Pan fyddwch wedi bod o amgylch y castell ewch yn ôl i lawr i'r llwybr arfordirol.

Bydd y daith o amgylch y castell yn cymryd tuag awr, gyda llethrau graddol a thir anwastad.

Yn y 6ed ganrif roedd gan Maelgwn Gwynedd amddiffynfa ar y safle ond cafodd hon ei dinistrio gan y Sacsoniaid yn y 9fed ganrif. Ddiwedd yr 11eg ganrif ail-adeiladwyd y castell gan Robert o Ruddlan. Cafodd y castell hwnnw ei ddinistrio a’i ailadeiladu’n ddiweddarach gan Harri III o Loegr yn 1245-50 ond fe’i dinistriwyd eto gan Llywelyn ap Gruffudd yn 1263 i rwystro’r Saeson rhag meddiannu’r safle.

Wrth ddilyn y llwybr o Ddeganwy i Gonwy (2 filltir) cewch olygfa wych o Gei Conwy a Chastell Conwy.  Cyn i chi gerdded dros y bont i Gonwy stopiwch i dynnu lluniau gan mai oddi yma y ceir un o’r golygfeydd gorau o Gastell Conwy.

Diwrnod 4: Conwy

Beth am ddechrau’r diwrnod  drwy gerdded yn ôl dros y bont i ymweld â gwarchodfa natur RSPB Conwy. Mae’r safle’n cynnwys glaswelltir, tir prysg, gwely cyrs, corsydd halen a fflatiau llaid ar lannau’r foryd. Ar ôl bore yn y warchodfa natur, dilynwch y llwybr yn ôl dros y bont i mewn i Gonwy.

Mae Conwy’n dref hyfryd o bwysigrwydd hanesyddol ar gyrion y Parc Cenedlaethol lle mae digonedd i’w weld a’i wneud. Waliau’r dref yw’r mwyaf di-dor yn Ewrop ac maent yn amgáu llawer o adeiladau hanesyddol a siopau diddorol. Mae Conwy hefyd yn enwog am y Ty Lleiaf ym Mhrydain a oedd unwaith y gartref i bysgotwr dros 6 troedfedd o daldra. Mae atyniadau eraill yn cynnwys y Castell a adeiladwyd gan Edward 1 yn y 13eg ganrif a thŷ Elisabethaidd tra-addurniedig Plas Mawr.

Safle treftadaeth enwog arall yw Pont Grog Thomas Telford a gwblhawyd yn 1826. O’r bont ceir golygfeydd bendigedig o Afon Conwy. Mae Tŷ Aberconwy yn adeilad hanesyddol arall a adeiladwyd ar gyfer masnachwr yn y 14eg ganrif.

Tra byddwch yng Nghonwy beth am alw i mewn i’r Ganolfan Groeso (dros y ffordd i’r Castell yn Rosehill Street). Bydd staff cyfeillgar y ganolfan yn gallu rhoi taflen llwybr y dref i chi. Ar y daith gerdded 80 munud hon byddwch yn gweld rhai o nodweddion mwyaf diddorol y dref gaerog sy’n Safle Treftadaeth y Byd UNESCO. Cewch ddysgu am hanes hynod y dref, o'r oesoedd canol hyd heddiw. Gall y Ganolfan Groeso hefyd rhoi rhagor i wybodaeth i chi am beth i’w weld a’i wneud yn y dref a gallwch brynu mapiau ac anrhegion yno.

Cyfarwyddiadau

1. Mae llwybr y dref yn dod i ben ar y cei yng Nghonwy.  Dilynwch y ffordd i’r cei dros y ffordd i’r castell ac ewch drwy’r bwa.
2. O fan hyn fe welwch lwybr rhwng dau dŷ sy’n arwain at lwybr (Marine Walk) drwy Barc Bodlondeb.
3. Dilynwch y llwybr hwn ac ewch ymlaen heibio'r ysgol a throi i'r dde i fyny Morfa Drive.
4. Dilynwch Morfa Drive i’r pen, trowch i’r dde i Elis Way, ewch drwy’r maes parcio heibio Tafarn y Mulberry ac ymlaen i’r Marina.
5. O'r Marina dilynwch y llwybr o amgylch ymyl y clwb golff i draeth Morfa Conwy.
6. Ewch yn ôl ar hyd y traeth at y marina, drwy Fodlondeb a darfod y diwrnod yn ôl yng Nghonwy.

Mae Parc Bodlondeb yn goetir cymysg ar lannau Moryd Conwy ac yn gartref i amrywiaeth o famaliaid, adar a gloÿnnod byw. Mae llwybrau troed da o’r dref a llwybrau niferus drwy’r goedwig gyda golygfeydd bendigedig dros y foryd â’r môr tua’r Gogarth.

Mae tafarn y Mulberry wedi’i henwi ar ôl yr Harbwrs Mulberry enwog, sef harbwrs dros dro, symudol a ddatblygwyd yn ystod yr Ail Ryfel Byd i hwyluso dadlwytho cargo'n gyflym i'r traethau yn ystod Glaniadau Normandi ym mis Mehefin 1944.  Gŵr o Ogledd Cymru, Hugh Iorys Hughes gafodd y dasg o greu un o’r dyluniadau ar gyfer yr harbwrs.  Adeiladwyd y prototeipiau ym Morfa Conwy a chafodd yr ardal ei thrawsnewid yn safle adeiladu anferth gyda dros 1000 o lafurwyr yn gweithio yno.  

Mae traeth Morfa Conwy yn fae mawr tywodlyd sy’n ffurfio rhan o draethau tywodlyd eang a gwelyau cregyn gleision Bae Conwy pan fo’r môr ar drai.  

Diwrnod 5: Mynydd Conwy –  Ucheldir Penmaenmawr - Llanfairfechan

Gorffennwch eich taith gerdded gyda golygfeydd godidog o fynyddoedd y Carneddau a’r arfordir draw am Ynys Môn.  Ar y rhan olaf yma byddwch yn mynd oddi ar lwybr yr arfordir i’r llwybr dros Fynydd Conwy, drwy Benmaenmawr ac i lawr i Lanfairfechan. Mae’r daith yn cynnwys tua 8 milltir o gerdded bryniau gyda rhai dringfeydd cymedrol i serth.

Cyfarwyddiadau

I gyrraedd Mynydd Conwy o Gei Conwy, cerddwch i ffwrdd o gyfeiriad y Castell a thrwy’r fynedfa fwaog.  Yna fe welwch lwybr rhwng dau dŷ sy’n mynd drwy Barc Bodloneb.

Dilynwch y llwybr drwy’r parc a phan fyddwch wedi pasio’r ysgol trowch i’r chwith i fyny Morfa Drive

1. Ar ben Morfa Drive, croeswch y ffordd. Byddwch yn gweld pont fetel dros y rheilffordd.
2. Ewch dros y bont a dilynwch y llwybr ar ben y trac.
3. Trowch i’r dde a byddwch ar ddechrau’r llwybr dros Fynydd Conwy. Y llwybr hwn yw'r un isaf, sy’n llydan ond yn dueddol o fod yn fwdlyd. Pe bai’n well gennych gallwch fynd ar y llwybr uwch,  dilynwch Mountain Road i fyny'r allt heibio’r tŷ tan i chi weld camfa bren ar eich ochr dde. Mae’r llwybr hwn yn gul ond yn llai mwdlyd.
4. O’r copa cewch olygfeydd godidog o Ynys Môn a'r Gogarth. Os ydych yn ffodus efallai y cewch gip ar ferlod gwyllt.
5. Dilynwch y llwybr yn ôl i lawr y mynydd i Gonwy.  Mae hanes diddorol i gopa’r mynydd. Mae gweddillion cytiau crwn o’r oes Neolithig a bryngaer oes yr haearn o’r enw Castell Caer Seion i’w gweld yma. Ar y safle mae olion caer wal garreg sy’n amgylchynu dros 50 o olion cytiau crwn a thai sylfeini gwastad, uchel gaer a chadarnleoedd.
6. Os dilynwch y llwybr ar Fynydd Conwy byddwch yn cyrraedd ffordd Bwlch Sychnant ger y maes parcio.
7. Trowch i’r chwith a heibio Canolfan Cadwraeth Natur Pensychnant. Fe welwch faes parcio arall ar y dde.
8. Ewch heibio’r maes parcio i ddechrau ar daith gerdded Bwlch Sychnant.
9. Pan gyrhaeddwch rif 7, yn lle dilyn y llwybr i’r dde ewch yn syth ymlaen dros Afon Gyrach. Mae’r llwybr hwn yn arwain at y meini hirion yn ucheldir Penmaenmawr. Mae’r meini’n agos at lwybr cyn-hanesyddol a adeiladwyd tua 3000 CC.
10. Pan gyrhaeddwch y llwybr at y meini hirion, trowch i’r chwith ac ymlaen tuag at rif 2 ar y daflen.
11. Ychydig ar ôl rhif 4 ar y daflen fe welwch y prif lwybr sy'n gwyro i'r chwith. Dilynwch y llwybr hwn heibio’r chwarel.
12. Ar ôl pasio’r chwarel byddwch yn cyrraedd pentref Llanfairfechan. Tref glan- y- môr fach Fictoraidd yw Llanfairfechan sydd â hanes yn dyddio’n ôl i Oes yr Efydd.
13. Cerddwch heibio’r chwarel tan i chi gyrraedd bythynnod gwyliau Plas Heulog.
14. Wedi cyrraedd y bythynnod trowch i’r chwith i Ffordd Glan yr Afon. Yna trowch i’r dde i Newry Drive. Mae’r ffordd yma’n arwain at Warchodfa Natur Nant y Coed.
15. Gallwch naill ai fynd i gael golwg ar y warchodfa o’r fan hon neu aros ar lwybr Gogledd Cymru a throi i'r chwith ar gyffordd Ffordd y Dyffryn ac yna i'r dde i Terrace Walk.
16. Pan gyrhaeddwch y clwb golff,  trowch i’r dde. Ewch heibio’r clwb golff a throwch i’r dde ar Mill Road.
17. Dilynwch y ffordd i lawr yr allt i’r pen.
18. Trowch i’r dde wrth ymyl y Llanfair Arms ac yna i’r chwith i Ffordd y Pentref.
19. Dilynwch y ffordd drwy’r pentref. Trowch i mewn i Ffordd yr Orsaf.
20. Ewch o dan yr A55. Ar y pwynt hwn gallwch fynd yn syth i lawr at y traeth yn Llanfairfechan neu orffen eich taith a throi i’r chwith am yr orsaf drenau.

Mae Pensychnant yn ardal o harddwch naturiol eithriadol gyda’i bywyd gwyllt amrywiol o rywogaethau cyffredin a phrin, mewn coetiroedd a rhostiroedd hynafol a Fictoraidd. Mae'r dirwedd yn gyfoeth o nodweddion archeolegol, o feini hirion i dai canoloesol y gallwch eu harchwilio ar eich taith.

Enwyd pentref Penmaenmawr ar ôl Mynydd Penmaenmawr sy’n sefyll uwch y môr yn union i’r gorllewin o’r pentref. Mae llawer o’r copa crwn gwreiddiol wedi’i chwarelu am wenithfaen gan greu copa is, gwastad y mynydd heddiw. Mae llawer o olion cyn-hanesyddol yn yr ucheldir uwchben y dref, yn cynnwys safle ffatri bwyeill cerrig cyn-hanesyddol ar lethrau gorllewinol Cwm Graiglwyd heb fod yn bell o gopa mynydd Penmaenmawr. Y safle hwn oedd un o'r safleoedd cynhyrchu bwyeill pwysicaf yn Ewrop ar un adeg.

Coetir hardd y tu ôl i Lanfairfechan yw Gwarchodfa Natur Nant y Coed ac yno mae taith gerdded fer a deniadol ar hyd llannau’r afon fyrlymus. Mae adar fel bronwen y dŵr, aderyn coch y fflam a’r gwybedog brith i'w gweld yma.

Ar ôl i chi gwblhau’r deithlen hon beth am ddilyn rhai o’n teithlenni eraill i archwilio mwy o Sir Conwy? Gallwch ddod o hyd iddynt ar ein gwefan yma.

Os oes gennych ddiddordeb mewn darganfod mwy am ein hardal hardd, beth am gofrestru ar gyfer Rhaglen Llysgenhadon Twristiaeth Conwy?